19 آذر 1404
ایمنی در کارهای ارتفاع، بهویژه در پروژههای نماکاری و پیچ و رولپلاک سنگ، یکی از مهمترین اصول حفظ جان نیروهای اجرایی و جلوگیری از خسارتهای سازهای بهشمار میآید. فعالیت در ارتفاع، همواره با خطراتی مانند سقوط، شکست سنگهای نما، برخورد اجسام و خطای انسانی همراه است. از اینرو رعایت دستورالعملها و استانداردهای ایمنی، تنها یک الزام قانونی نیست، بلکه یک ضرورت حرفهای و عملیاتی است.
در این مطلب با ساختاری تحلیلی و آموزشی، الزامات ایمنی کار در ارتفاع، تجهیزات ضروری، استانداردهای بینالمللی و نکات کلیدی اجرای حرفهای پروژههای نمای ساختمانی را بررسی میکنیم.
چرا ایمنی در نماکاری و پیچورولپلاک اهمیت حیاتی دارد؟
فعالیت در ارتفاع چندمتری ساختمانها، هرگونه بیاحتیاطی را به یک حادثه جدی تبدیل میکند. سقوط نیرو، ریزش سنگ به سمت عابران یا آسیب به اسکلت و تاسیسات نما، تنها برخی از پیامدهای رعایتنکردن اصول ایمنی هستند.
دلایل اصلی ضرورت ایمنی در این حوزه عبارتند از:
- احتمال سقوط نیرو در صورت استفاده نادرست از تجهیزات
- لقی یا جداشدگی سنگهای نما بر اثر فرسایش و گذر زمان
- وزن بالای سنگها و خطر برخورد آنها با افراد پاییندست
- عدم مقاومت برخی سازهها در برابر بادهای شدید
- شرایط غیرمنتظره مانند وزش باد ناگهانی یا بارش باران
به همین دلیل تمامی خدمات نماکاری و پیچ و رولپلاک باید طبق پروتکلهای ایمنی کار در ارتفاع انجام شوند.
تجهیزات ایمنی ضروری در کارهای ارتفاعی و خدمات نما
استفاده از تجهیزات استاندارد، نخستین قدم برای اجرای اصولی و کاهش خطا در پروژههای نماست. مهمترین تجهیزات موردنیاز عبارتند از:
۱. لایفلاین (Life Line)
سیستمی برای حفاظت از نیرو در برابر سقوط که بهصورت افقی و عمودی استفاده میشود. لایفلاین مناسب باید تحمل بار استاندارد و تستهای مقاومتی معتبر داشته باشد.
۲. هارنس استاندارد تمامبدن
هارنس باید دارای سگکهای دوبل، تسمه مقاوم و حلقه اتصال D-Ring باشد. تنظیم صحیح آن نقش مهمی در کنترل سقوط ایفا میکند.
۳. لنیارد ضدسقوط
لنیارد مجهز به شوکگیر، فشار ناشی از سقوط را کاهش داده و احتمال آسیب را به حداقل میرساند.
۴. تجهیزات فرود و صعود (Rope Access)
ابزارهای تخصصی مانند:
- ابزار فرود حرفهای
- ابزار قفل خودکار
- دستکش ضدسایش
- طناب اصلی و کمکی
این تجهیزات برای اجرای خدمات بدون داربست کاملاً ضروری هستند.
۵. تجهیزات حفاظت فردی (PPE)
کلاه ایمنی، کفش کار و سایر ملزومات باید دارای استاندارد جذب ضربه و مقاومت بالا باشند.
استانداردهای اساسی کار در ارتفاع برای نمای ساختمان
فعالیتهای مرتبط با Rope Access باید مطابق استانداردهای رسمی و پروتکلهای تخصصی انجام شوند. مهمترین اصول عبارتند از:
- سیستم دو طنابه (Double Rope System)
استفاده از طناب اصلی و طناب پشتیبان برای جلوگیری از سقوط در صورت آسیبدیدگی طناب اول
- انتخاب نقاط مهار مطمئن
نقاط مهار باید روی بخشهای مقاوم سازه نصب شوند و تحمل بار ۱۵ تا ۲۲ کیلو نیوتن داشته باشند.
- کنترل سهمرحلهای تجهیزات
تمام ابزارها باید توسط نیروی کار، سرپرست و مسئول تجهیزات بررسی و تایید شوند.
- ایمنسازی محیط زیرکار
منطقه کار باید حصارکشی شده و از حضور افراد غیرمرتبط جلوگیری شود تا خطر برخورد مصالح به حداقل برسد.
اصول ایمنی در پیچ و رولپلاک سنگ نما
پیچ و رولپلاک سنگ عملیاتی حساس و تخصصی است. رعایت اصول زیر الزامی است:
- بررسی سنگهای لق، ترکخورده یا در آستانه سقوط قبل از شروع کار
- استفاده از پیچ و رولپلاک استاندارد، ضدزنگ و مناسب نوع سنگ
- حفاری دقیق با زاویه و عمق مشخص برای جلوگیری از ترکخوردگی
- استفاده از چسب درزگیر مناسب جهت جلوگیری از نفوذ آب و تکرار ریزش
خطاهای رایج در کار در ارتفاع که باید از آنها جلوگیری کرد
- استفاده از تجهیزات فرسوده یا کار بدون لایفلاین
- عدم استفاده از سیستم پشتیبان
- بهکارگیری پیچهای نامرغوب
- کارکردن در شرایط جوی نامناسب (باد شدید، بارندگی)
- نبود هماهنگی کافی بین اعضای تیم
- انتخاب نادرست نقاط مهار
این خطاها از اصلیترین دلایل وقوع حوادث در پروژههای نما هستند.
تاثیر شرایط محیطی بر ایمنی کار در نما
پیش از شروع کار، باید عوامل جوی بهطور کامل بررسی شوند. مهمترین موارد شامل:
- سرعت باد
- میزان بارندگی
- یخزدگی سطح سنگ
- داغ شدن بیش از حد سطح نما بر اثر تابش آفتاب
کار در شرایط نامناسب جوی ممنوع و بسیار خطرناک است.
نقش آموزش و مهارت تخصصی در اجرای ایمن پروژه
هیچ تجهیزی جایگزین آموزش اصولی و تجربه نمیشود. نیروهای نماکار باید:
- دورههای تخصصی Rope Access (سطوح ۱ تا ۳) را گذرانده باشند
- به ابزارهای فرود و صعود مسلط باشند
- آموزش کمکهای اولیه را فرا گرفته باشند
- توانایی مدیریت موقعیتهای اضطراری داشته باشند
وجود یک تیم حرفهای، اساس اجرای پروژهای ایمن، دقیق و استاندارد است.
نظارت، بازدید و مستندسازی در پروژههای نما
در هر پروژه باید برنامه نظارتی دقیق اجرا شود، از جمله:
- تکمیل چکلیست ایمنی پیش از شروع کار
- ثبت وضعیت تجهیزات و مدت زمان استفاده
- مستندسازی و عکسبرداری قبل و بعد از عملیات
- ثبت گزارش حادثه یا نزدیک به حادثه (Near Miss Report)
این فرآیند علاوه بر افزایش ایمنی، کیفیت پروژه را نیز تضمین میکند.
جمعبندی
ایمنی در نماکاری و پیچ و رولپلاک سنگ نما، مجموعهای از اصول حیاتی را شامل میشود که رعایت همه آنها برای حفظ جان نیروهای اجرایی و جلوگیری از خسارتهای مالی ضروری است. استفاده از تجهیزات استاندارد، اجرای سیستم دو طنابه، انتخاب صحیح نقاط مهار، نظارت دقیق و آموزش حرفهای نیروها از پایههای اصلی یک پروژه ایمن هستند.
هماهنگی تیم، بررسی شرایط جوی و مستندسازی منظم نیز نقش مهمی در کنترل ریسک و اجرای پروژه با بالاترین کیفیت دارند. رعایت این الزامات، تضمینکننده انجام عملیات نماکاری با کمترین خطر و بیشترین استاندارد خواهد بود.