20 اردیبهشت 1404
در صنایع سنگین مانند پتروشیمی، پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌ها، عملکرد بدون وقفه تجهیزات و ماشین‌آلات برای حفظ بهره‌وری، ایمنی و پایداری فرآیندهای تولید، امری حیاتی محسوب می‌شود. با گذشت زمان و تحت تاثیر شرایط کاری سخت، تجهیزات صنعتی دچار فرسایش، خوردگی، نشت، ترک، یا سایر نواقص عملکردی می‌شوند. در این شرایط، اجرای عملیات اورهال پتروشیمی یا همان تعمیرات اساسی، نه‌تنها یک ضرورت فنی، بلکه یک استراتژی مدیریتی برای پیشگیری از توقفات اضطراری است.
در این مطلب، به صورت جامع به تعریف اورهال، دلایل انجام آن، تفاوت آن با تعمیرات جاری، زمان‌بندی آن در ایران و نقش کلیدی خدمات دسترسی با طناب در اجرای موفق آن می‌پردازیم. این مطلب به‌ویژه برای فعالان صنعت و کارفرمایان حوزه‌های پتروشیمی، پالایشگاهی و نیروگاهی طراحی شده است.
اورهال چیست؟
کلمه اورهال برگرفته از اصطلاح انگلیسی Overhaul به معنای بازبینی کلی، تعمیر و نوسازی کامل است. در صنعت، اورهال به مجموعه‌ای از عملیات فنی گفته می‌شود که به صورت دوره‌ای و برنامه‌ریزی‌شده، با هدف احیای عملکرد تجهیزات، بررسی کامل وضعیت آن‌ها، تعویض قطعات فرسوده و بهینه‌سازی سامانه‌ها انجام می‌پذیرد.
اورهال پتروشیمی ممکن است شامل خاموش کردن کامل واحد یا بخشی از واحد صنعتی شود تا بتوان بررسی‌های دقیق فنی، تست‌های غیرمخرب، کالیبراسیون ابزارها، جوشکاری، تعویض لاین‌ها، پاک‌سازی، رنگ‌آمیزی صنعتی و سایر موارد ضروری را انجام داد.
تفاوت اورهال با تعمیرات جاری
تعمیرات جاری معمولا به فعالیت‌های ساده، روزمره و بدون نیاز به توقف کامل واحد گفته می‌شود. اما اورهال فرآیندی عمیق، دقیق و نیازمند برنامه‌ریزی بلندمدت است. تفاوت‌های اصلی به شرح زیر است:
- مقیاس عملیات: اورهال شامل تمامی بخش‌ها و تجهیزات حیاتی است؛ تعمیرات جاری محدود به نواقص جزئی می‌باشد.
- زمان‌بری: اورهال ممکن است چند هفته یا حتی چند ماه طول بکشد؛ تعمیرات جاری معمولا در چند ساعت انجام می‌شود.
- نیاز به توقف کامل واحد: اورهال نیازمند خاموشی واحد است؛ در حالی‌که تعمیرات جاری در حال بهره‌برداری نیز قابل انجام است.
- منابع انسانی و مالی: اورهال مستلزم حضور تیم‌های متخصص، تجهیزات پیشرفته و هزینه‌بر است.
چرا اورهال پتروشیمی، پالایشگاه و نیروگاه ضروری است؟
در صنایع نفت، گاز و برق، کوچک‌ترین خرابی در یک تجهیز می‌تواند منجر به حوادث جبران‌ناپذیر انسانی، زیست‌محیطی و مالی شود. به همین دلیل، اورهال به عنوان بخشی از استراتژی مدیریت ریسک و نگهداری پیشگیرانه (Preventive Maintenance) اجرا می‌شود. اهداف اصلی اورهال شامل موارد زیر است:
- جلوگیری از توقف اضطراری واحد تولید
- کاهش احتمال وقوع حوادث صنعتی
- افزایش طول عمر تجهیزات سرمایه‌بر
- به‌روزرسانی و ارتقاء تجهیزات و استانداردها
- اطمینان از انطباق با الزامات ایمنی، زیست‌محیطی و فنی
مراحل اجرای اورهال
اجرای موفق اورهال نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، هماهنگی میان‌بخشی و نظارت مستمر است. مراحل اصلی شامل:
- برنامه‌ریزی و زمان‌بندی: تعیین بازه زمانی خاموشی، تخصیص بودجه، فهرست تجهیزات تحت تعمیر
- ارزیابی وضعیت فعلی تجهیزات: بررسی مستندات، گزارش‌های بازرسی قبلی، داده‌های بهره‌برداری
- آماده‌سازی تجهیزات و نیروی انسانی
- توقف عملیات و ایمن‌سازی محل
- انجام بازرسی‌های دقیق فنی شامل تست‌های غیرمخرب (NDT)، بررسی‌های چشمی (VT)، ضخامت‌سنجی (UT) و …
- تعمیر، تعویض یا بازسازی قطعات معیوب
- تست و راه‌اندازی مجدد واحد
- تهیه گزارش نهایی اورهال
نقش دسترسی با طناب در اورهال صنایع سنگین
در فرآیند اورهال پتروشیمی، بسیاری از تجهیزات نظیر دودکش‌ها، برج‌های تقطیر، فلرها، خطوط لوله مرتفع و مخازن ذخیره در ارتفاع بالا قرار دارند. استفاده از داربست‌های فلزی یا جرثقیل‌ها در چنین مکان‌هایی، علاوه بر هزینه‌بر بودن، زمان‌بر و خطرآفرین است. در اینجاست که تکنیک دسترسی با طناب (Rope Access) به عنوان روشی نوین، مقرون‌به‌صرفه و ایمن وارد میدان می‌شود.
نقش‌های کلیدی دسترسی با طناب در اورهال:
- بازرسی فنی در ارتفاع (VT، PT، UT)
- اجرای تعمیرات جزئی مانند جوشکاری موضعی، تعویض پیچ و مهره، رنگ‌آمیزی و سندبلاست
- نصب و تعویض تجهیزات کنترلی یا ایمنی
- اجرای تست‌های ضخامت‌سنجی در نقاط صعب‌الوصول
مزایای استفاده از Rope Access:
- کاهش زمان توقف واحد
- کاهش نیاز به داربست‌سازی گسترده
- افزایش ایمنی در مقایسه با روش‌های سنتی کار در ارتفاع
- انعطاف‌پذیری بیشتر برای بازرسی‌های نقطه‌ای
اورهال در ایران – زمان‌بندی و شرایط اقلیمی
در ایران، به دلیل شرایط اقلیمی خاص و همچنین تقاضای فصلی برای محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی، عملیات اورهال معمولا در فصول پاییز و زمستان برنامه‌ریزی می‌شود. این بازه زمانی، به دلیل کاهش تقاضای برق (برای نیروگاه‌ها) یا برخی محصولات پتروشیمی و سوخت، فرصت مناسبی برای توقف واحدها فراهم می‌سازد.
کارفرمایان ایرانی معمولا عملیات اورهال را در بازه‌های ۲ تا ۵ ساله برنامه‌ریزی می‌کنند. در مجتمع‌های بزرگ مانند پتروشیمی‌های ماهشهر، عسلویه یا پالایشگاه‌های نفت تهران، اصفهان و تبریز، فرآیند اورهال با حضور چندصد نیروی متخصص و ده‌ها پیمانکار فرعی انجام می‌شود.
چالش‌های رایج در اورهال و راهکارها
- تاخیر در تامین قطعات یدکی: برنامه‌ریزی تدارکاتی دقیق، ثبت سفارش به‌موقع
- ایمنی پایین در کار در ارتفاع: استفاده از تیم Rope Access با مجوزهای بین‌المللی (IRATA)
- کمبود نیروی متخصص: آموزش و ارتقاء مهارت تیم‌های فنی پیش از شروع پروژه
جمع‌بندی:
اورهال پتروشیمی، پالایشگاه و نیروگاه یک ضرورت راهبردی برای پایداری عملیات صنعتی است. انتخاب روش‌های نوین مانند دسترسی با طناب در انجام تعمیرات اساسی، ضمن کاهش هزینه‌ها، سرعت و کیفیت اجرا را نیز بهبود می‌بخشد. با رشد صنایع در ایران، نیاز به تیم‌های مجرب Rope Access بیش از پیش احساس می‌شود و شرکت‌هایی که بتوانند خدمات اورهال را با ترکیب دانش فنی و مهارت‌های دسترسی در ارتفاع ارائه دهند، از مزیت رقابتی چشم‌گیری برخوردار خواهند بود.
اگر به دنبال اجرای پروژه اورهال با استانداردهای ایمنی بالا، زمان کوتاه و کیفیت تضمین‌شده هستید، هلدینگ دکتر عایق آماده همکاری با شماست.