الزامات HSE در فضای بسته و داغ‌کاری حین اورهال پالایشگاه
اورهال پالایشگاه‌ها، به عنوان یکی از پیچیده‌ترین عملیات صنعتی، شامل فعالیت‌های تعمیراتی، بازسازی تجهیزات و اصلاح فرآیندها است. در این دوره، برخی از عملیات خطرناک مانند داغ‌کاری، جوشکاری، برشکاری و ورود به فضای بسته انجام می‌شود که نیازمند رعایت دقیق استانداردهای HSE (بهداشت، ایمنی و محیط زیست) است.
عدم توجه به الزامات HSE می‌تواند منجر به بروز حوادث شدید، آسیب به تجهیزات، توقف طولانی تولید و پیامدهای زیست‌محیطی شود. بنابراین، برنامه‌ریزی دقیق و اجرای دستورالعمل‌های ایمنی در طول اورهال، بخش حیاتی مدیریت پروژه‌های پالایشگاهی است.
اهمیت HSE در فضای بسته
فضاهای بسته شامل مخازن، برج‌ها، لوله‌ها و سایر بخش‌های محدود پالایشگاه هستند که ورود به آن‌ها خطراتی به دنبال دارد:
• کمبود اکسیژن و وجود گازهای سمی
• خطر انفجار ناشی از گازها یا بخارات قابل اشتعال
• محدودیت در حرکت و فرار اضطراری
• ریسک سقوط یا گیر افتادن در تجهیزات داخلی
بر این اساس، رعایت الزامات HSE قبل، حین و بعد از ورود به فضای بسته الزامی است و به کاهش ریسک‌های جدی کمک می‌کند.
الزامات اصلی HSE در فضای بسته
۱. ارزیابی ریسک و اجازه ورود (Permit to Work)
قبل از ورود، باید ارزیابی ریسک محیطی و فرآیندی انجام شود. صدور Work Permit، شامل تایید ایمنی فضای بسته و اعلام شرایط اضطراری، الزامی است. این مجوز باید توسط پرسنل آموزش‌دیده صادر شود و تمام افراد در جریان خطرات احتمالی قرار گیرند.
۲. تهویه و پایش کیفیت هوا
استفاده از سیستم‌های تهویه مکانیکی و پایش مداوم اکسیژن، بخارات و گازهای قابل اشتعال ضروری است. ابزارهای پایش آنلاین می‌توانند میزان گازها و اکسیژن را نشان دهند و در صورت وقوع شرایط خطرناک، هشدار دهند.
۳. تجهیزات حفاظت فردی (PPE)
ورود به فضای بسته نیازمند لباس و تجهیزات حفاظت فردی کامل است که شامل:
• ماسک‌های تنفسی و دستگاه‌های تنفسی مستقل
• کلاه ایمنی و محافظ صورت
• دستکش و لباس مقاوم در برابر حرارت و مواد شیمیایی
• کفش ایمنی ضد لغزش و محافظ برق
این تجهیزات باید توسط کارکنان و پیمانکاران قبل از ورود بررسی و تایید شوند.
۴. ارتباط و نظارت مداوم
وجود تیم ناظر خارج از فضای بسته برای پایش و ارتباط مداوم با کارکنان درون فضا ضروری است. این تیم باید توانایی اعلام هشدار و اجرای عملیات نجات را در کوتاه‌ترین زمان داشته باشد.
الزامات HSE در داغ‌کاری و عملیات حرارتی
داغ‌کاری شامل جوشکاری، برشکاری، گازکاری و سایر فعالیت‌هایی است که حرارت بالا تولید می‌کنند و در طول اورهال به‌طور گسترده انجام می‌شوند. خطرات اصلی این فعالیت‌ها عبارتند از:
• حریق و انفجار ناشی از مواد قابل اشتعال
• صدمات حرارتی و سوختگی برای کارکنان
• آسیب به تجهیزات و سازه‌های مجاور
۱. ارزیابی محیط قبل از داغ‌کاری
قبل از شروع داغ‌کاری، محیط باید از نظر وجود مواد قابل اشتعال، بخارات، گازها و ترکیبات شیمیایی خطرناک بررسی شود. صدور Hot Work Permit ضروری است و شامل محدودیت‌های ایمنی، تجهیزات خاموش‌کننده و اقدامات پیشگیرانه است.
۲. تجهیزات خاموش‌کننده و ایمنی حریق
در تمامی نقاط داغ‌کاری، باید کپسول‌های آتش‌نشانی، پتوهای ضدحریق و سیستم‌های آب‌پاش آماده باشند. حضور افراد آموزش‌دیده برای مقابله با حریق ضروری است.
۳. تجهیزات حفاظت فردی برای داغ‌کاری
پرسنل داغ‌کاری باید از لباس مقاوم در برابر حرارت، دستکش‌های مخصوص جوشکاری، ماسک‌های محافظ چشم و صورت، کفش‌های ایمنی و محافظ گوش استفاده کنند. این تجهیزات مانع از بروز صدمات شدید ناشی از جرقه‌ها و حرارت می‌شوند.
۴. ایزولاسیون و کنترل انرژی
تمامی منابع انرژی مرتبط با تجهیزات مورد تعمیر، باید قطع و ایزوله شوند. این اقدام مانع از شروع ناگهانی دستگاه‌ها و افزایش خطر حریق یا برق گرفتگی می‌شود.
۵. تهویه و کنترل دود و گاز
داغ‌کاری باعث تولید دود و گازهای سمی می‌شود. سیستم‌های تهویه و مکنده باید در محل نصب شوند تا کیفیت هوا حفظ شود و کارکنان در معرض خطر قرار نگیرند.
آموزش و فرهنگ‌سازی HSE
یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت در رعایت HSE، آموزش مستمر پرسنل و پیمانکاران است. این آموزش‌ها شامل:
• شناخت خطرات ورود به فضای بسته و داغ‌کاری
• نحوه استفاده صحیح از تجهیزات حفاظت فردی
• اقدامات اضطراری و عملیات نجات
• رعایت دستورالعمل‌های Work Permit و Hot Work Permit
فرهنگ‌سازی HSE باعث می‌شود کارکنان به‌صورت خودآگاه خطرات را شناسایی و اقدامات پیشگیرانه را انجام دهند، که کاهش حوادث و افزایش بهره‌وری را به دنبال دارد.
تجربه موفق اجرای HSE در اورهال
تجربه داخلی
برخی پالایشگاه‌های ایران توانسته‌اند با اجرای سیستم‌های مدیریت HSE و صدور Permit دقیق:
• حوادث ناشی از ورود به فضای بسته را به صفر برسانند
• خطرات حریق و سوختگی در داغ‌کاری را کاهش دهند
• زمان اورهال را بدون آسیب به کارکنان و تجهیزات به پایان برسانند
تجربه جهانی
در پالایشگاه‌های اروپا و آمریکا، ترکیب تجهیزات پیشرفته پایش، آموزش مستمر و پروتکل‌های ایمنی دقیق منجر به موفقیت‌های قابل توجه شده است. این اقدامات شامل:
• کاهش حوادث داغ‌کاری تا بیش از ۹۰٪
• جلوگیری از انفجار و آتش‌سوزی‌های ناشی از عملیات حرارتی
• ایجاد فرهنگ ایمنی پایدار در میان کارکنان و پیمانکاران
نقش هلدینگ دکتر عایق
هلدینگ دکتر عایق با تجربه اجرای پروژه‌های اورهال پالایشگاهی، الزامات HSE در فضای بسته و داغ‌کاری را به‌صورت کامل و مطابق استانداردهای بین‌المللی پیاده‌سازی می‌کند. اقدامات هلدینگ شامل:
• صدور و نظارت بر Work Permit و Hot Work Permit
• نصب تجهیزات حفاظت فردی و تهویه مناسب
• آموزش مستمر کارکنان و پیمانکاران
• طراحی برنامه‌های اضطراری و عملیات نجات
این رویکرد، ایمنی کارکنان، حفاظت از تجهیزات و محیط زیست و موفقیت پروژه‌های اورهال را تضمین می‌کند.
جمع‌بندی
رعایت الزامات HSE در فضای بسته و عملیات داغ‌کاری، بخشی حیاتی از برنامه اورهال پالایشگاه به شمار می‌آید. این موضوع شامل اقداماتی مانند ارزیابی ریسک و صدور مجوز ورود، استفاده از تجهیزات حفاظت فردی و تهویه مناسب، ایزولاسیون منابع انرژی و کنترل مواد قابل اشتعال و همچنین آموزش و فرهنگ‌سازی HSE است. اجرای این اقدامات به شکل صحیح و مستمر، نقش مؤثری در کاهش حوادث، حفاظت از تجهیزات و تضمین تداوم و پایداری تولید ایفا می‌کند.
هلدینگ دکتر عایق با بهره‌گیری از تجربه داخلی و استانداردهای بین‌المللی، آماده است تا پروژه‌های اورهال پالایشگاهی را با ایمنی کامل، رعایت الزامات HSE و کیفیت بالا اجرا کند و ارزش واقعی برای صنایع نفت و گاز کشور ایجاد نماید.
