10 آذر 1404
ایمنی کار در ارتفاع، یکی از مهمترین چالشهای پروژههای ساختمانی، صنعتی و تاسیسات زیرساختی است. چالشی که هر ساله در سراسر جهان باعث بروز خسارتهای جانی و مالی قابل توجه میشود. انتخاب روش مناسب برای دسترسی و ایجاد سیستم ایمن، نقش تعیینکنندهای در کیفیت کار و سلامت پرسنل دارد. سه روش رایج در کشور ما شامل داربست، نردبان و لایفلاین (سیستمهای حفاظت در برابر سقوط) هستند. در سالهای اخیر، به دلیل تحول در استانداردهای ایمنی و افزایش پیچیدگی پروژهها، استفاده از سیستمهای لایفلاین افقی و عمودی نسبت به روشهای سنتی محبوبتر شده است.
در این مطلب، مزایای لایفلاین نسبت به داربست و نردبان را با رویکرد فنی و تخصصی بررسی میکنیم.
سرعت اجرا و بهرهوری عملیاتی
سرعت نصب لایفلاین
نصب داربست معمولا چند ساعت تا چند روز طول میکشد و نیازمند تیم تخصصی داربستبندی، ابزار خاص، حملونقل لولهها و تجهیزات است. در مقابل، یک سیستم لایفلاین افقی یا عمودی را میتوان در مدت کوتاهی نصب و فعال کرد. لایفلاینها از کابل، اسلایدر، شوکگیر و انکربولت تشکیل میشوند که اجرای آنها در پروژههای ساختمانی و صنعتی به سرعت انجام میشود و مزیت بسیار بزرگی نسبت به داربست دارد.
کاهش زمان توقف کار
داربست پس از بستن بخشی از فضای کاری، باعث توقف عملیات تا زمان تکمیل سازه میشود. اما لایفلاین، فضای کار را اشغال نمیکند و تیمها میتوانند بدون توقف و در زمان کمتر، فعالیت خود را ادامه دهند.
دسترسی سریع به نقاط مرتفع
در نردبان، اپراتور مدام باید موقعیت خود را تغییر داده و در هر جابهجایی خطر لغزش وجود دارد. لایفلاین این مشکل را حذف میکند و دسترسی مستمر ایجاد میکند.
سطح ایمنی بسیار بالاتر
ایمنی مهمترین مزیت لایفلاین نسبت به داربست و نردبان است. در داربست، سقوط از لبه، شکست عضو سازهای، عدم مهار صحیح، یا لغزش تختهها از مشکلات رایج است. نردبانها نیز بهطور ذاتی ناایمن هستند و تنها برای کارهای کوتاهمدت مناسباند.
جلوگیری از سقوط
در داربست، فرد در معرض سقوط قرار میگیرد اما محافظت فعال ندارد. در نردبان نیز فرد به تنه سازه تکیه میکند و در صورت لغزش، سقوط آزاد اتفاق میافتد.
اما در لایفلاین، کاربر از طریق هارنس، لنیارد و شوکگیر همیشه به سیستم متصل است. در صورت لغزش، ارتعاش یا از دست دادن تعادل، سیستم فورا انرژی سقوط را جذب کرده و از سقوط آزاد جلوگیری میکند.
اتصال ۱۰۰ درصدی (100% Tie Off)
سیستمهای لایفلاین مطابق استانداردهای ایمنی جهانی امکان اتصال ایمن در تمام طول مسیر را فراهم میکنند. حتی هنگام جابهجایی هم کاربر هرگز بدون اتصال نمیماند.
کاهش آسیبهای جدی
میزان انرژی وارد شده به بدن در سقوط داربست و نردبان بسیار بالا است و معمولا آسیبهای جدی به همراه دارد. لایفلاین با کنترل نیرو و جذب ضربه، ریسک جراحت را بهطور چشمگیری کاهش میدهد.
انعطافپذیری بالا در سازههای پیچیده
داربست بیشتر برای سطوح صاف و پروژههای بزرگ مناسب است، اما در سازههای موارد زیر، عملکرد آن محدود میشود:
- برجها و سازههای بلند
- خطوط لوله و تجهیزات پالایشگاهی
- سازههای با هندسه غیرمنظم
- دهانههای بلند یا سقفهای شیبدار
- اسکلتهای فلزی در مرحله ساخت
در چنین پروژههایی، لایفلاین بسیار کارآمدتر است زیرا:
- در هر ارتفاع و زاویه قابل نصب است
- به سطح خاصی نیاز ندارد
- فضای کاری را اشغال نمیکند
- امکان حرکت افقی و عمودی ایجاد میکند
این ویژگی باعث شده در بسیاری از صنایع (نفت و گاز، پتروشیمی، نیروگاهها و ساختمانهای بلندمرتبه) لایفلاین انتخاب اصلی باشد.
کاهش هزینههای پروژه
در نگاه اول ممکن است تصور شود که لایفلاین هزینه بیشتری نسبت به داربست دارد، اما هنگام بررسی هزینههای عملیاتی، نتیجه کاملا متفاوت است.
حذف هزینههای داربستبندی
داربست شامل هزینههای زیر است:
- حمل و نقل لوله و کوپلر
- نصب و جمعآوری
- اجرت تیم داربستبندی
- هزینه نگهداری سازه در طول پروژه
- بازرسیهای دورهای
- اشغال فضای کار و کاهش سرعت عملیات
لایفلاین بسیاری از این هزینهها را حذف میکند و تنها هزینه نصب یکبارِ سیستم و استفاده مجدد در پروژههای دیگر را شامل میشود.
کاهش هزینه بیمه و خسارت
سقوط از داربست و نردبان یکی از رایجترین حوادث در پروژههای ایران است. با استفاده از لایفلاین، ریسک حادثه به حداقل میرسد و هزینههای زیر کاهش مییابد:
- خسارتهای جانی
- توقف پروژه
- جبران خسارت برای ابزار یا تجهیزات آسیبدیده
- هزینههای حقوقی و بیمه
افزایش سرعت تحویل پروژه
کاهش زمان توقف، سرعت عملیات را بالا میبرد و در نهایت هزینه تمامشده پروژه کمتر میشود.
عدم اشغال فضا و ایجاد محیط کاری روان
داربست ساختاری حجیم است و فضای زیادی اشغال میکند. این موضوع باعث میشود:
- مسیر عبور و مرور مسدود شود
- جرثقیل، لیفتراک یا بالابر نتواند وارد محوطه شود
- مصالح به سختی جابهجا شوند
- عملیات سیمانکاری، نماکاری یا نصب تاسیسات کند شود
در مقابل، لایفلاین تقریبا هیچ فضایی اشغال نمیکند و محیط کاملا باز باقی میماند.
مناسب برای کارهای بدون داربست (Rope Access)
سیستم لایفلاین بخش اصلی کارهای Rope Access است. در روش کار با طناب:
- سرعت دسترسی بسیار بالاست
- آسیب به نما و سازه حداقل است
- هزینه نسبت به داربست بسیار پایینتر است
- قابلیت انجام کار در ارتفاع بسیار بیشتر و دقیقتر است
لایف لاین ایمنی لازم را در این روش تامین میکند و تمام فعالیتهای زیر بدون داربست قابل اجرا میشود:
- پیچورولپلاک سنگ نما
- عایقکاری و آببندی
- نقاشی و رنگآمیزی صنعتی
- نصب تجهیزات نما و صنعتی
- بازرسی NDT
- نماشویی و شستوشو
انطباق با استانداردهای بینالمللی ایمنی
استانداردهای جهانی ایمنی کار در ارتفاع، مانند موارد زیر، استفاده از سیستمهای حفاظت فردی و لایفلاین را توصیه میکنند:
- OSHA
- ANSI
- EN
- ISO
این استانداردها تاکید دارند که داربست و نردبان بهخودیخود سیستم محافظتی محسوب نمیشوند و برای کارهای طولانیمدت یا خطرناک باید از سیستمهای جلوگیری از سقوط استفاده کرد.
در پروژههای صنعتی بزرگ، رعایت این استانداردها الزامی است و استفاده از لایفلاین باعث انطباق کامل با دستورالعملهای روز دنیا میشود.
سهولت استفاده و کاهش خطای انسانی
کار با نردبان به مهارت بالا و تمرکز زیاد نیاز دارد. داربست نیز در صورتی ایمن است که بازرسی روزانه، تراز مناسب و مهار کامل داشته باشد.
اما در لایفلاین:
- تنها کافی است هارنس و لنیارد صحیح متصل شود
- سیستم برای جلوگیری از سقوط طراحی شده است
- احتمال خطای انسانی نسبت به داربست و نردبان بسیار کمتر است
- کاربر از آزادی حرکت، توازن و پایداری بیشتری برخوردار است
مناسب برای کارهای بلندمدت و کوتاهمدت
داربست زمانی توجیهپذیر است که کار ثابت و طولانی باشد.
نردبان زمانی مناسب است که کار بسیار کوتاه و کمریسک باشد.
اما لایفلاین در هر دو شرایط کاربرد دارد:
- برای پروژههای بلندمدت مانند نصب تاسیسات
- برای پروژههای کوتاهمدت مانند تعمیرات اضطراری
- برای کارهای متحرک که نیاز به جابهجایی مداوم دارند
این تطبیقپذیری یکی از بزرگترین مزیتهای لایف لاین است.
کیفیت بالاتر نتایج کار
در لایفلاین، کاربر به دلیل اتصال ایمن و حرکت روان، تمرکز بیشتری دارد و دستها آزادتر هستند. نتیجه:
- کیفیت اجرا بالاتر است
- دقت در کار افزایش مییابد
- خطای اجرایی کاهش مییابد
- سرعت انجام فعالیت بیشتر میشود
در داربست، حجم سازه، لنگرها و محل قرارگیری تختهها گاهی باعث محدودیت در دسترسی و کاهش کیفیت اجرای نهایی میشود.
جمعبندی
لایفلاین یکی از پیشرفتهترین و موثرترین سیستمهای حفاظت در برابر سقوط است که در پروژههای ساختمانی، صنعتی، پتروشیمی، پالایشگاهی و خدمات شهری کاربرد گستردهای دارد. در مقایسه با داربست و نردبان:
ایمنتر است، سریعتر نصب میشود، انعطافپذیری بیشتری دارد، هزینه تمامشده پروژه را کاهش میدهد، فضای کاری را اشغال نمیکند، با استانداردهای جهانی سازگار است و کیفیت کار و بهرهوری را افزایش میدهد
به همین دلیل، بسیاری از کارفرمایان حرفهای و شرکتهای دسترسی صنعتی، لایفلاین را بهعنوان گزینه اصلی خود برای فعالیتهای کار در ارتفاع انتخاب میکنند.