در صنایع پرسرعت امروزی، درک و مدیریت ریسک برای دستیابی به موفقیت تجاری بسیار مهم است. نقش ماتریس ریسک در این سناریو ضروری می‌شود. این ابزار قدرتمند به متخصصان اجازه می‌دهد تا خطرات احتمالی را به طور سیستماتیک ارزیابی نموده و اطمینان حاصل کنند که ریسک‌ها به طور موثر مدیریت می‌شوند. به خصوص در صنایع پرخطر مانند نفت و گاز، داشتن معنای ماتریس ریسک واضح می‌تواند تفاوت بین ایمنی و فاجعه باشد. بیایید عمیق تر به نحوه عملکرد این ابزار و چرایی ضروری بودن آن برای موفقیت بپردازیم.

ماتریس ریسک چیست؟

ماتریس ریسک ابزار ارزشمندی است که در ارزیابی ریسک برای تعیین سطح ریسک با در نظر گرفتن مقوله احتمال یا احتمال در برابر دسته‌های شدت پیامد استفاده می‌شود. معمولا در بازرسی های مبتنی بر ریسک استفاده می شود. ماتریس جدولی با دو محور است: یکی احتمال شکست و دیگری پیامد شکست را اندازه گیری می‌کند.

محور احتمال از «خیلی کم» تا «بسیار زیاد» و محور پیامد از «مینور» تا «بزرگ» متغیر است. این ماتریس به تیم اجازه می‌دهد تا فعالیت‌های بازرسی و نگهداری تجهیزات پرخطر را اولویت بندی کند و منابع را به طور مناسب تخصیص دهد. با استفاده از ماتریس ریسک، تیم RBI می تواند به هر سناریوی شکست احتمالی یک امتیاز ریسک بدهد.
این کمک می کند تا اولویت بندی شود که کدام خرابی نیاز به توجه فوری دارد و می تواند بعدا از طریق تلاش‌های بازرسی و تعمیر و نگهداری برطرف شود.

اجزای یک ماتریس ریسک چیست؟

در یک ماتریس ریسک، سازمان‌های صنعت نفت و گاز شدت و احتمال خطرات بالقوه را برای تعیین سطح کلی ریسک ترکیب می‌کنند و آنها را قادر می‌سازد تا تلاش‌های مدیریت ریسک خود را اولویت‌بندی کنند. در زیر توضیح کاملی در مورد هر جزء ارائه شده است.

شدت (Severity)

به میزان آسیبی اشاره دارد که ممکن است از یک خطر بالقوه ناشی شود. سطح شدت را می‌توان به عنوان کم، متوسط یا زیاد طبقه بندی کرد. سطح شدت معمولا با ارزیابی تاثیر احتمالی خطر بر افراد، محیط زیست، تجهیزات و عملیات تعیین می‎شود.

نمونه ای از خطرات با شدت بالا، انفجار در یک چاه نفت است که می‌تواند منجر به صدمات یا تلفات شدید، آسیب زیست محیطی قابل توجه و خسارات مالی عمده برای شرکت شود.

احتمال (Likelihood)

جزء دوم به احتمال وقوع یک رویداد ریسک اشاره دارد. احتمال را می‌توان به عنوان نادر، ممکن یا محتمل طبقه بندی کرد. ما معمولا سطح احتمال را با در نظر گرفتن فراوانی رویدادهای مشابه در گذشته، شرایط فعلی و اثربخشی کنترل‌های موجود تعیین می‌کنیم.

نمونه‌ای از خطر احتمالی می تواند پارگی خط لوله به دلیل خوردگی باشد. صنایع، خوردگی را به عنوان یک خطر می‌شناسد و کارشناسان احتمال پارگی را بر اساس سن و شرایط خط لوله و همچنین اثربخشی اقدامات پیشگیری و نظارت از خوردگی ارزیابی می‌کنند.

سطح ریسک (Risk Level)

به سطح کلی ریسک مرتبط با یک رویداد خاص اشاره دارد. ما معمولا سطح ریسک را با ترکیب سطوح شدت و احتمال در یک ماتریس ریسک تعیین می‌کنیم. ماتریس ریسک یک نمایش بصری از سطح ریسک را ارائه می‌کند که سطوح مختلف ریسک به‌عنوان کم، متوسط، زیاد یا شدید شناسایی می‌شوند.

به عنوان مثال، سطح خطر انفجار در یک چاه نفت به دلیل شدت بالا و احتمال وقوع کم، به عنوان شدید طبقه بندی می‌شود. در مقابل، سطح خطر پارگی خط لوله به دلیل خوردگی به دلیل احتمال وقوع آن و شدت بالقوه عواقب آن، به عنوان بالا طبقه بندی می‌شود.

به طور کلی، استفاده از ماتریس ریسک در صنعت نفت و گاز می‌تواند به شرکت‌ها در شناسایی و اولویت‌بندی ریسک‌ها و توسعه استراتژی‌های کاهش ریسک مناسب برای به حداقل رساندن تاثیر احتمالی این ریسک‌ها بر افراد، محیط‌زیست، تجهیزات و عملیات کمک کند.

مزایای ماتریس ریسک در صنعت نفت و گاز چیست؟

شرکت‌های صنعت نفت و گاز می‌توانند از ماتریس ریسک به‌عنوان یک اندازه‌گیری ارزشمند برای شناسایی و ارزیابی ریسک‌های بالقوه و تاثیر آن‌ها بر عملیات، دارایی‌ها و ذینفعان خود استفاده کنند. ماتریس ریسک به صورت چشمی احتمال و شدت ریسک‌های مختلف را نشان داده و شرکت‌ها می‌توانند:

۱. ریسک و خطرات بالقوه مرتبط با عملیات خود مانند خطرات ایمنی، زیست محیطی و مالی را شناسایی کنند.
2. احتمال و شدت آن خطرات را بر اساس داده‌های تاریخی، دانش تخصصی و سایر اطلاعات مرتبط ارزیابی کنند.
3. اولویت بندی ریسک‌ها و توسعه استراتژی‌های مدیریت ریسک بر اساس احتمال و شدت آنها. به عنوان مثال، خطرات با شدت بالا ممکن است به منابع و توجه بیشتری نسبت به خطرات کم شدت نیاز داشته باشند.
4. اطلاعات ریسک را به ذینفعان از جمله سرمایه گذاران، تنظیم کننده‌ها و کارمندان منتقل کنند. استفاده از ماتریس ریسک به ارتباط خطرات بالقوه و احتمال و شدت آنها کمک نموده و تصمیم گیری را تسهیل می‌کند.
5. مانیتور و بررسی ریسک‌ها در طول زمان برای اطمینان از اثربخشی استراتژی‌های مدیریت ریسک و شناسایی ریسک‌های جدید یا نوظهور.

تسلط بر کاربرد ماتریس ریسک برای سازمان‌های صنعت نفت و گاز برای شناسایی، ارزیابی و مدیریت موثر ریسک‌های مرتبط با فعالیت هایشان بسیار مهم است.

ریسکهای سطح ۱، سطح ۲ و سطح ۳ چیست؟

برای کمک به مدیریت، ریسک‌ها معمولا به سه سطح تقسیم می‌شوند:
ریسک سطح ۱:
تهدیدهایی با اولویت پایین با حداقل تاثیر و احتمال هستند. در حالی که آنها نیاز به نظارت دارند، معمولا نیاز به اقدام سریع ندارند.

خطرات سطح ۲:
این تهدیدات با اولویت متوسط تاثیر و امکانات محدودی دارند. برای جلوگیری از تشدید تنش، شرکت‌ها باید به طور فعال به حوادث واکنش نشان دهند.

خطرات سطح ۳:
بالاترین ریسکها هستند. این خطرات پیامدهای جدی و احتمال وقوع بالایی دارند که نیاز به اقدامات فوری و اقدامات کاهشی دارد.

با طبقه‌بندی خطرات، ماتریس ریسک عملی‌تر می‌شود و اجرای آن در بخش‌ها آسان‌تر می‌شود.

۵ دسته ریسک چیست؟

برای اطمینان از مدیریت جامع، ریسک‌ها اغلب به پنج دسته تقسیم می‌شوند:

• ریسک‌های استراتژیک: این ریسک‌ها به اهداف بلندمدت و تصمیم‌گیری مربوط می‌شوند.
• ریسک‌های عملیاتی: این ریسک‌ها شامل فعالیت‌ها و فرآیندهای روزمره می‌شود.
• ریسک‌های مالی: این ریسک‌ها با عوامل اقتصادی و تصمیمات پولی مرتبط هستند.
• ریسک‌های انطباق: این ریسک‌ها به الزامات نظارتی و تعهدات قانونی مربوط می‌شوند.
• ریسک‌های شهرت: این ریسک‌ها به تصویر عمومی سازمان و ارزش برند مربوط می‌شود.

درک این دسته‌بندی‌ها به سازمان‌ها اجازه می‌دهد تا از تعریف ماتریس ریسک برای ارزیابی‌های ریسک هدفمندتر استفاده کنند. هر دسته به یک رویکرد منحصر به فرد نیاز دارد و ماتریس را به ابزاری ارزشمند برای برنامه ریزی موثر تبدیل می کند.